van Rhijn J., Jukema J. & Piersma T. (2014) Diversiteit van het broedkleed van mannetjes Kemphanen Philomachus pugnax. ARDEA 102 (1): 5-20

Kemphanen Philomachus pugnax ruien drie keer per jaar. De derde rui, die in april of mei wordt voltooid, voltrekt zich grotendeels op de pleisterplaatsen tijdens de trek naar de broedgebieden. Deze rui levert bij mannetjes een broedkleed op dat individueel sterk verschilt. Tussen 1994 en 2006 werden van ruim 1800 in Friesland gevangen mannetjes met een gedeeltelijk of geheel ontwikkeld broedkleed verschillende veerkarakteristieken beschreven. Het broedkleed wordt gekenmerkt door een kraag, twee pluimen op de kop en gekleurde wratjes bij de snavel. Individuele veren daarin zijn effen wit, zwart of gekleurd of ze hebben een patroon met zwart en nog een kleur. Hoewel er veel variatie is tussen mannetjes in kleuren en patronen van kraag en pluimen, heeft elk mannetje van jaar op jaar vrijwel hetzelfde broedkleed. Met uitzondering van de kleur van de wratjes, blijken de kleuren en patronen niet volgens toeval te combineren. Sommige kenmerken, zoals een witte kraag met witte pluimen, komen veel vaker samen voor dan verwacht. Andere combinaties, zoals een witte kraag met zwarte pluimen, een zwarte kraag met witte pluimen of een regelmatig met een onregelmatig patroon in de kraag, komen juist minder vaak voor. Er is een verband tussen sommige kenmerken van het broedkleed en lichaamsgrootte. Witte mannetjes en mannetjes met een onregelmatig patroon in de kraag zijn doorgaans wat kleiner dan andere Kemphanen. Sommige verbanden tussen ruistadium en broedkleed zijn opmerkelijk. De witte mannetjes en de mannetjes met effen kragen op de pleisterplaatsen hebben doorgaans hun rui al voltooid en dat kan niet worden verklaard door verschillen in vangdata. Onze resultaten, met inbegrip van de enorme diversiteit die onder Kemphanen te vinden is, worden uitvoerig besproken in samenhang met ontwikkeling, erfelijkheid en functie.