Zwarts L., Bijlsma R.G. & van der Kamp J. (2023) Shrub-dwelling birds in the Sahel forage less often on the ground in grazed areas. ARDEA 111 (1): 315-320

De meeste vogels die in bomen foerageren, komen zelden aan de grond. Dat ligt anders voor soorten die zich veel in struiken ophouden en geregeld een uitstapje naar de grond maken om een insect op te pikken. In de Sahel is dat niet anders. Hier zijn het vooral Grasmussen Curruca communis, Tjiftjaffen Phylloscopus collybita en Iberische Tjiftjaffen P. ibericus die tijdens het droge seizoen onder struiken op de grond naar insecten zoeken. Hetzelfde gedrag zien we bij Afrikaanse struikbewoners als Roestflankprinia Prinia subflava en Mekkercamaroptera Camaroptera brachyura. De Sahel wordt intensief begraasd door runderen, schapen en geiten, vooral in het westelijke deel. Er zijn maar heel weinig gebieden waar vee wordt buitengesloten. Juist in die exclosures vonden we opvallend vaak dat de genoemde soorten op de grond foerageerden. In begraasde gebieden kwam dat veel minder voor. Dat begrazing van bodemvegetatie door vee een grote rol speelt bij wel of niet of de grond foerageren, bleek bij een vergelijking van de mate van grondfoerageren door struikbewoners in de westelijke en oostelijke Sahel. In de westelijke Sahel (intensief begraasd) werden voornoemde soorten minder vaak foeragerend aan de grond gezien dan in de oostelijke Sahel (minder intensief begraasd). De vermoedelijke verklaring is dat begrazing de bodemvegetatie elimineert, en daarmee het leefgebied voor insecten. Voor vogels die zowel in bomen en struiken als op de grond foerageren is het dan niet langer de moeite waard om in intensief begraasde gebieden op de grond naar insecten te zoeken. De graasdruk is in de Sahel verviervoudigd tussen 1960 en 2010. We weten niet of de struikvogels vroeger vaker op de grond foerageerden dan nu, maar dat ligt wel voor de hand. Voor bijna alle Europese vogelsoorten die in de Sahel overwinteren, zijn de omstandigheden in de afgelopen ruime halve eeuw verslechterd. We vermoeden dat in het bijzonder de Grasmus in de Sahel meer terrein heeft verloren (bomen, struiken én bodemvegetatie) dan andere trekvogels die uitsluitend in boomkronen foerageren.